«Երբ մայդանցիները սկսեն սառը ուղեղով դատել, կտեսնեն, որ զոհ են գնացել մեծերի խաղին»

Թուրքագետ ՎԱԶԳԵՆ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ հետ զրույցը նվիրված է ՈՒկրաինայում տեղի ունեցող զարգացումներին։

-Պարոն Պետրոսյան, ըստ ամենայնի, ՈՒկրաինայում տեղի ունեցող գործընթացներն արտաքին աշխարհի ներգործման հետևանք են։ Ձեր տեսակետը. ի՞նչ է իրականում տեղի ունենում ՈՒկրաինայում։
-Այսօր ՈՒկրաինայում ակնհայտորեն տեղի է ունենում աշխարհի գերուժերի վերադասավորություն, իսկ դրա գինը վճարում է ՈՒկրաինայի ժողովուրդը: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ԱՄՆ-ն իր վրա վերցրեց աշխարհի ոստիկանի դերը և իր հայեցողությամբ աշխարհը բաժանեց «վատ» և «լավ» պետությունների: Այն պետությունները, որոնք լիովին հարում էին ամերիկյան դիրքորոշմանը, կոչվեցին «ժողովրդավար», օրինակ՝ Եգիպտոսը, Բահրեյնը, Թունիսը, իսկ որոնք հակառակվեցին և ընդդիմացան, կոչվեցին «ոչ ժողովրդավար», ինչպես Իրանը, Լիբիան, Իրաքը: Սակայն ԱՄՆ-ի հաշվարկն այնքան էլ անթերի չէր. նախկին «ժողովրդավար» երկրների կառավարությունները «արաբական գարնան» հետևանքով մեկը մյուսի հետևից կործանվեցին, և նրանց փոխարինեցին անհայտ ուժեր: Ինչ վերաբերում է «ոչ ժողովրդավար» պետություններին, բացառությամբ Իրանի, ապա ԱՄՆ-ի ռազմական մեքենան դրանք քարուքանդ արեց: ՈՒկրաինայի պարագայում կարևոր է գիտակցել, որ Ռուսաստանն առանց ՈՒկրաինայի չի կարող հզոր պետություն դառնալ: ՈՒկրաինան Ռուսաստանի կենսական և ռազմավարական շահի կարմիր գիծն է, որը որոշ արևմտյան դիվանագետներ փորձում են հատել: Այլ կերպ ասած, ինչպես անտառում յուրաքանչյուր գազան նշահարում է իր սահմանը, այնպես էլ գերտերությունների պարագայում, խաղաղությունը կտևի այնքան ժամանակ, քանի դեռ մեկը մյուսի կենսական տարածք ոտնձգություն չի արել: Այսօր ԱՄՆ-ն և Եվրոպան անցան այդ սահմանը, և շատ ուշ գիտակցեցին իրենց սխալը: Ստեղծված իրավիճակում ՈՒկրաինայի մասնատումն անխուսափելի է: Գործնականում Արևմուտքը, հայտարարություններից բացի, ուրիշ շատ բան ի վիճակի չէ անել. կտրուկ գործողությունների դիմել չի կարող՝ իր կենսական շահերից ելնելով: Մնում է խաղը տեղափոխել զգացմունքային և տեղեկատվական դաշտ, ինչից կրկին տուժելու է ՈՒկրաինայի ժողովուրդը: Վերջին 25 տարվա արևմտյան «ժողովրդավարության» զոհ դարձան և մասնատվեցին շատ երկրներ՝ նախկին Հարավսլավիան, Լիբիան, Իրաքը, Աֆղանստանը, ամբողջ Միջին Արևելքը վառվում է:
-Ինչքանո՞վ արդյունավետ կլինեն Արևմուտքի ճնշումները Ռուսաստանի վրա:
-Ներկա դրությամբ ճնշումները թույլ ազդեցություն կարող են ունենալ: Ամենայն հավանականությամբ, Ռուսաստանը վաղուց էր նախապատրաստվել նման զարգացումների, կարծում եմ՝ դեռ 2008 թվականից, երբ Վրաստանի դեպքերը տեղի ունեցան: Ռուսաստանի տնտեսությունը հիմնականում կախված է նավթի և նավթամթերքների վաճառքից: Արևմուտքն ի վիճակի չի երկար ժամանակ սահմանափակելու ռուսական նավթի վաճառքը: Նույնիսկ եթե ԱՄՆ-ն իր նավթային պաշարները վաճառքի հանի՝ միջազգային շուկայում նավթի գինն իջեցնելու համար, դա երկար տևել չի կարող:
-Ի տարբերություն շատ երկրների՝ ՈՒկրաինայում Արևմուտքն ակտիվ գտնվեց, ինչո՞վ է դա պայմանավորված։
-Արևմուտքը միշտ էլ ակտիվանում է, երբ հայտնվում է ռուսական և չինական կենսական շահերի սահմաների մոտակայքում: Սա աշխարհը միանձնյա կառավարելու խնդիրն է: Մյուս կողմից, արևմտյան քաղաքագետների պատկերացմամբ ՈՒկրաինան, Վրաստանը իրենց բնույթով հակառուսական են և կարող են հայտնվել արևմտյան ճամբարում շատ արագ ու հանգիստ. մնում է նրանց «մի փոքր օգնել»:
Սակայն ամեն ինչ այնքան էլ հեշտ չէ, որքան թվում է: ՈՒկրաինային տված խոստումներն ԱՄՆ-ն ի վիճակի չէ կատարել: ՈՒկրաինան խորը տնտեսական ճգնաժամի մեջ է, ինչն առայժմ բացատրվում է ռուսական վտանգով, իսկ վաղը, երբ «մայդանցիները» սկսեն սառը ուղեղով դատել, կտեսնեն, որ իրականում իրենք զոհ են գնացել մեծերի խաղին, և ընդամենը խաղաքարտ են, ուրիշ ոչինչ:
-Ղրիմում ՌԴ գործողությունները որքանո՞վ էին անսպասելի Արևմուտքի համար։
-Այնքանով, որ արևմտյան քաղաքական էլիտան շանթահարվեց: Իրենք երազում անգամ չէին կարող պատկերացնել նման մի բան: Բոլորին էլ հայտնի է, որ Պուտինի ջանքերի շնորհիվ Յանուկովիչը համաձայնեց բանակցել ընդդիմության հետ և զիջումների գնալ: Արևմուտքը դա գնահատեց որպես Պուտինի թուլություն և ռուսական քաղաքականության նահանջ, ու ավելի ոգևորված «մայդանցիներին» մղեց դեպի հեղաշրջում: Միայն թե հեղաշրջման սցենարը բոլորովին էլ այնպես չգնաց, ինչպես իրենք նախատեսել էին:
-Ի՞նչ դասեր պետք է քաղի հետխորհրդային տարածքն ՈՒկրաինայից։
-Հետխորհրդային տարածքը Ռուսաստանը դիտարկում է իր կենսական շահերի և ազդեցության տիրույթ: Մենք պետք է հաշվի նստենք այս իրողության հետ. մեր քայլերը՝ ղեկավարություն թե ընդդիմություն, պետք է լինեն հավասարակշռված և հաշվարկված: Ցանկացած զգացմունքայնություն և ազգային մեծամտություն կործանարար է այս տիրույթում գտնվող պետությունների համար՝ անկախ նրանց տարածքի չափերից և աշխարհագրական դիրքից: Բոլոր հետխորհրդային երկրներում կան լուրջ սոցիալական խնդիրներ, որոնք գալիս են բարիքների խիստ անհավասար բաշխումից, կա պետական միջոցների անզուսպ թալան, կա ղեկավար սեղմ շրջանակի հղփացածություն, օրենքի առաջ մարդկանց անհավասարություն: Տեղական ղեկավար շրջանակները հակված են շահարկելու դրսի թշնամու հանգամանքը՝ մեղքը նրա վրա բարդելու և ժողովրդի զայրույթը դեպի դուրս ուղղորդելու համար: Ընդդիմությունը նույն բովանդակությամբ մի երգ է երգում, միայն թե երգի հերոսն է ուրիշ ՝ «այ, կան քաղաքակիրթ, կարգին պետություններ, որոնց ճամբարին միանալով՝ մենք էլ կդառնանք նրանց նման քաղաքակիրթ»: Այդ բոլորը, իհարկե, բլեֆ է: Մեր արատները միայն մեզ համար են ցավալի: Մեր բոլոր մոտիկ և հեռու «դրացիները» միմիայն ուրախ են և պատրաստ լուրջ միջոցներ ներդնել այդ արատները խորացնելու համար, քանի որ այդպիսով թուլացնում են մեր հավաքականությունը և իրենց տալիս մեր ներքին կյանքին ու այդ պատրվակով նաև արտաքին քաղաքականությանը միջամտելու իրավունք:
-Համեմատություններ են տարվում Ղրիմի և ԼՂՀ-ի միջև։ Ղրիմի անկախացումը որևէ կերպ կանդրադառնա՞ ԼՂՀ հիմնախնդրի վրա։
-Իրավիճակը ԼՂՀ-ում ու Ղրիմում, իհարկե, ունի ընդհանրություններ: Երկու տարածքները Խորհրդային Միության ղեկավարի քմահաճույքով իրենց պատմական մայր տարածքից պոկվել և նվիրվել են հարևան երկրին: Երկու դեպքում էլ այն պետությունները որոնց բռնակցվել են փոքր միավորները, հետևողականորեն կեղծել են պատմական իրողությունը և փորձել խմբագրել պատմական ճշմարտությունը, փոքրամասնության նկատմամբ ցուցաբերել, մեղմ ասած, անբարյացակամ վերաբերմունք: Երկու տարածքներում տեղական կառավարման մարմինները ժողովրդավար կերպով՝ հանրաքվեի միջոցով փորձում են պատմական սխալը ուղղել: Սակայն մենք ապրում ենք երկակի ստանդարտների աշխարհում: Այն, ինչ տեղի կունենա Ղրիմի պարագայում, պարտադիր չէ, որ տեղի ունենա ԼՂՀ-ում: Ինչպես եղավ Կոսովոյի պարագայում:

Զրուցեց Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ